Miras süreçlerinin sağlıklı ve hukuka uygun şekilde yürütülmesi için en kritik belgelerden biri olan veraset belgesi (mirasçılık belgesi), vefat eden kişinin yasal mirasçılarının kimler olduğunu ve her birinin mirastaki pay oranlarını resmi olarak doğrulayan evraktır.
Uygulamada “mirasçılık belgesi” olarak anılan bu doküman, mirasın devriyle ilgili tüm işlemlerin ilk adımı kabul ediliyor. KİMDEN NASIL ALINIR? Veraset belgesi, Sulh Hukuk Mahkemeleri veya noterler tarafından düzenlenebilir.
2012’den bu yana noterlerin de belge düzenleyebilmesi, bürokrasiyi azaltarak süreci hızlandırdı. Mirasçılardan herhangi birinin, kimlik belgesiyle birlikte noterliğe başvurması çoğu durumda yeterli.
Noter, MERNİS sistemi üzerinden soybağı ve nüfus kayıtlarını sorgulayarak belgenin düzenlenmesini sağlar. Ancak mirasçılar arasında yabancı uyruklu kişiler varsa, soybağında tartışma bulunuyorsa ya da belgelerde çelişki tespit edilirse mahkeme yoluna gidilmesi gerekebilir.
BELGEDE HANGİ BİLGİLER YER ALIR? Veraset belgesi; murisin kimlik ve vefat bilgileri, yasal mirasçıların listesi ve her birinin pay oranlarını içerir. Bu oranlar, Türk Medeni Kanunu’ndaki zümre sistemi ve eşin miras payı hükümlerine göre belirlenir.
Örneğin altsoy (çocuklar/torunlar) varsa paylar buna göre, altsoy yoksa anne-baba veya kardeşler gibi bir üst zümreye göre tespit edilir. NEDEN ZORUNLU? Tapu işlemleri: Taşınmazların intikali ve paylaşımı için veraset belgesi şarttır.
Banka ve finans: Mevduat, yatırım hesabı ve kiralık kasa işlemlerinde bankalar belgeyi ister. Araç ve şirket payları: Trafik tescil devri, ticaret sicil işlemleri için zorunludur.
Veraset ve intikal vergisi beyannamesi düzenlenirken mirasçıların tespiti bu belgeyle yapılır. Uzmanlar, veraset belgesi ile veraset beyanının farklı işlemler olduğunu hatırlatıyor: İlki mirasçılığı kanıtlayan hukuki belgedir; ikincisi vergi dairesine verilen mali beyandır.
Ayrıca, aile içinde sözlü mutabakatlara güvenilmemeli; pay oranları resmi belgeyle doğrulanmalıdır. Miras bırakanın evlilik dışı çocukları, evlat edinme, boşanma sonrası nafaka ve mal rejimi gibi durumlar payları etkileyebileceğinden, karmaşık dosyalarda avukat ve mali müşavir desteği önerilir.
NE KADAR SÜREDE ALINIR? Noter başvurularında, veri doğrulaması sorunsuzsa belge çoğu zaman aynı gün düzenlenebilir. Mahkeme yolunda süre, dosyanın niteliğine göre değişir.
Veraset belgesi “tespit” niteliğindedir; yeni bir mirasçı ortaya çıkarsa veya nüfus kayıtlarında düzeltme olursa mahkeme kararıyla güncellenebilir. .